Niets groeit voor eeuwig, behalve dan onze economie. Groei is het stokpaardje van menig beleidsmaker om alle ellende en kwaad uit de wereld te helpen. Helaas. Helaas leidt dit idee tot catastrofale gevolgen. De druk op onze planeet wordt blijvend tot op een onhoudbaar niveau gedreven. Ongelijkheid stijgt en de werkloosheid is niet verdwenen. Wat hebben we aan zulke groeiende economie?
‘Helemaal niets’ zegt Kate Raworth. Ze herinnert ons eraan in haar boek ‘Donut Economie - in zeven stappen naar een economie voor de 21ste eeuw’ dat economische groei in eerste instantie niet bedoeld was om welzijn voor iedereen waar te maken. De economie van de 20e eeuw wou een wetenschap van het menselijk gedrag te zijn: een wetenschap gebaseerd op een diep ontsierd portret van de mensheid. Het dominante model - "de homo economicus", die eigenbelang nastreeft, geïsoleerd beslissingen neemt en berekend handelt.
Als we naar de realiteit kijken, blijkt dit beeld totaal voorbijgestreefd en een ware karikatuur te zijn. Elke dag zorgen miljoenen - voornamelijk vrouwen - ervoor dat gezinnen onderhouden worden, wat onmisbaar is voor de economie te doen draaien. Kennis wordt online gecreëerd en gedeeld. Mensen verwezelijken dingen samen, zomaar, gratis en voor niets.
Als de homo economicus voorbijgestreefd is, dan is het doel van de economie - zuiver eigenbelang en maximaal nut nastreven - dat ook. “Tegemoet komen aan de behoeften van iedereen binnen de middelen van de planeet" zou het richtpunt moeten zijn volgens Raworth. In plaats van economieën die moeten groeien, hebben we economieën nodig die "ons doen floreren, ongeacht of ze groeien". Dit betekent dat we ons beeld moeten veranderen van wat de economie is en hoe het werkt.
Het centrale beeld in de reguliere economie is het kringloop diagram dat bestaat uit geld en product/dienstenstromen tussen huishoudens, bedrijven, banken en overheid. Zij opereren, in de klassieke economische theorie, in een sociaal en ecologisch vacuüm: energie, welzijn, beschikbare natuurlijke hulpbronnen, onbetaalde arbeid, samenwerking, macht en rijkdom leiden ons alleen maar af van wat de modellen en wiskunde zeggen en zijn dus naar de achtergrond verdrongen.
Daarom introduceert Kate Raworth het donut diagram met twee ringen. De binnenste ring van de donut vertegenwoordigt het sociaal fundament. Hierbinnen heeft iedereen voldoende hoeveelheid middelen en rechten: voedsel, schoon water, huisvesting, sanitaire voorzieningen, energie, onderwijs, gezondheidszorg, democratie. Iedereen die in het midden van de donut leeft, verkeert in een toestand van armoede en ellende. De buitenste ring van de donut weerspiegelt de planetaire grenzen of wel het het ecologisch plafond. Het gebied tussen de twee ringen - de donut zelf - is de 'ecologisch veilige en sociaal rechtvaardige ruimte' waarin de mensheid moet streven om te leven. U raadt het goed. Op dit moment overschrijden we beide grenzen aanzienlijk.
Met de donut herdefinieert Raworth het doel van de economie. De economie moet beogen de donut te betreden en ons hierin te bewegen met de nodige creativiteit, samenwerking en verbondenheid. Mooie theorie. Maar wat kan je hiermee als bedrijf, lokaal bestuur of organisatie? Bedenk hoe uw strategie of beleidsplan past in deze donut. Waar bevindt uw organisatie zich?
Zin gekregen om hiermee aan de slag te gaan? Contacteer ons.